Кеше улгэннэн сон эйтелэ торган сузлэр
Войдите в ОК
ӘРВАХЛАРГА (УЛГЭН КЕШЕЛЭРГЭ)ДОГА КЫЛУ ТӘРТИБЕ:
«Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахииим.
Ий,Раббым! Үзеңнең ризалыгың өчен укылган ошбу Коръән аятьләрен укудагы хата-кимчелекләребезне гафу итеп, Үзеңнең киң рәхмәтең белән кабул ит. Хасил булган әҗер-савапларын – иң элек барча галәмгә рәхмәт өчен җибәрелгән Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа салләллаһу галәйһи вә сәлләмнең һәм аның гаиләсенең рух Шәрифләренә ирештерсәң иде. Атабыз Адәм белән анабыз Һәваның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде. Шулай ук, атабыз Адәм галәйһиссәләмнән алып, Мөхәммәд галәйһиссәләмгә кадәр Җир йөзенә килеп киткән барча пәйгамбәрләрнең, габидләрнең, заһидләрнең, остазларыбызның, мөэмин-мөэминә булып үткән барча әти-әни,әби-бабаларыбызның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде.
Газиз әнкәемнең, газиз әткәемнең, кадерле кайнанам белән кайнатамның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде.
Кадерле кыз туганнарым һәм ир туганнарымның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде.
Өсләребездә хаклары булган, гайбәтләренә төшкән әрвахларның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде.
Раббым аларның рухларын шат кылып, гөнаһларын ярлыкасаң иде. Әмин.
Раббым, Үзеңнең рәхмәтең белән гөнаһларыбызны ярлыка, дөньяда һәм ахирәттә изге максатларыбызга ирешергә насыйп ит.
Раббым, дөньяда яшәгән вакытыбызда бәндәләргә мохтаҗ кылма. Тәннәребезгә сәламәтлек, җаннарыбызга тынычлык бир. Калеб һәм маңгай күзләребезне ач. Башларыбызга зирәк зиһен, үткен фикер, камил гакыл, күркәм холык, йомшак фигыль, тулы иман бир. Дөньяда яшәгәндә гамәл-гыйбадәт, хәер-ихсан белән яшәп, үлем вакытларыбызда ансат үлем бир. Әманәт җаннарыбызны биргәндә, җәннәтңне күреп, ансат кына тапшырырга насыйп ит.
Кабергә барып кергәндә рәхмәт фәрештәләрең каршылап, сорау-җавапларыбызны да җиңел бирергә һәм җәннәтләреңә дә керергә насыйп ит.
Раббәнәә әәтинә фид-д дүньйәә хәсәнәтәү-үә фил-әәхыйрати хәсәнәтәү-үә кыйнәә газәбән-нәәр,вәхшәрнә йәүмил кыямәти, бирахмәтикә йәә әрхамәр-раахимиин. Әмин.»
(Вакытыгыз булса,бу доганы һәрбер намаздан соң яисә һәр атнаның пәнҗешәмбе(четверг) кичендә-җомга(пятница) көнендә (тәхарәтләнеп) укырга тырышыгыз)
Үлгән кеше кырыгына кадәр өенә кайтып йөри, диләр иде. Әллә дөрес микән?
«Миңа ир булсалар да, кызыма ата була алмаячаклар. Минем бөтен бәхетем, шатлыгым, көнем һәм төнем – Рәсимәм».
Әнисен күмеп кайтканга да 40 көн үткән. Салкын җир куенына илтеп кенә тык икән, вакытның үткәнен сизми дә каласың. Исән кеше өчен һәр көн бер мизгел кебек.
Әнисенең кырыгына җыелган халыкны озатып ялгызы гына калгач, Рәсимә түр яктагы креслога барып утырды да, авыр сулап күзләрен йомды. Иң газиз кешесенең үлемен бик авыр кичерде ул. Ярый әле янында балалары, ире, туганнары булды. Тилерергә дә күп кирәк түгел икән. Әнә бит, кайнар аш, чәй тутырган банкаларны сумкаларга салып, хастаханәдә палата саен эзләп йөргән әнисен.
Туктаусыз аккан күз яшьләрен сөртеп алды да, авыр уйлардан арынырга теләп, башын селкеп куйды Рәсимә. Туганының: «Елама, юкса анаң су эчендә ятар», – дигән сүзләре исенә төште. Ничек инде еламый түзеп була, әни кадәр әнине югалт та, йөрәгең өзгәләнмәсен, ди.
Әллә арыганлык басты, әллә хәсрәт үзенекен итте, ул йокымсырап китте. Шунда каршына кунакка барганда гына кия торган матур, ялтыравык укалы күлмәктән, затлы яулыктан, елмаеп әнисе килеп басты. Рәсимә сикереп торып аның кочагына ташланды. «Елама, кызым, мин менә еламыйм бит. Кара, никадәр бүләкләр җибәргәнсең. Шатланып бетә алмыйм», – дип ана кызының башыннан үпте.
Рәсимә «әни» дип кинәт урыныннан сикереп торды да, тирә-ягына каранды. Шунда гына моның төш булуын аңышып, яңадан боегып калды. Кинәт кемдер тәрәзә шакыгандай итте. «Йа, Ходаем, әллә тилерәмме? Үлгән кеше кырыгына кадәр өенә кайтып йөри, дия иде әби. Әллә дөресме икән? Раббым, бу авыр кайгыны җиңәргә балаларым хакына зур сабырлык бир».
Хатын яңадан креслога иңде һәм әнисенең язмышы, күргәннәре турында сөйләвен бер кат башыннан кичерде. Бәхиллеген дә сорый алмады әнисеннән. Хәер, соңгы минутына кадәр: «Хастаханәдә табиблар үләргә ирек бирмәсләр», – дип ятты бит. Аннан кызын янына яткырып, кочаклап баштан сыйпаулары, кулдан тотып утырулары, күзләрен мөлдерәмә тутырып карап рәхмәт әйтүләре бәхилләшүе булгандыр инде.
Ничек шулай була икән ул – бер кешегә бәхетне өеп–өеп китерә, ә икенчесенә үлчәп кенә бирә, гомер буе сабырлыкта сыный. «Аллаһы Тәгалә яраткан бәндәләрен шулай сыный», – диләр. Андыйга китсә, бәлки, аның яратмавы яхшырактыр да. «Тьфү–тьфү, нәрсә сөйлим соң мин», – дип куйды Рәсимә. – «Сынмады, сыгылмады, кешеләр арасында ким–хур булмады, әти-әнисен тәрбияләде, мине үстерде, укытты, оныкларын карады. Шунысы гына бар, гомере буе ялгызлыктан иза чикте, ир назы күрмәде, парлылар янында кимсенеп яшәде».
Ишле гаиләдә иң олы бала буларак, таякның юан башы һәрчак Фатыйма апа җилкәсенә төшә. Әнисе өйдә юк чакта йорттагы вак–төяк эшләр дә, эне–сеңелләрен карау да аңа йөкләнә. Шунысы ярый, әтисенең тырышлыгы нәтиҗәсендә гаилә ачлык, ялангачлыкның ни икәнен белми. Нык тормышлы гаилә була ул. Шуңа әнә кулаклар белән беррәттән куалар да инде үзләрен. Әтисен төрмәгә утырталар, өйдәге бар әйберне алып чыгып китәләр. Әнисе, мескен, биш баласын кочаклап буш өйдә утырып кала. Бу көн аларның рәхәт тормышына нокта куя. Әмма тырыш кеше җир астыннан да баш төртә, уттан да, судан да курыкмый. Кулы эш белгән ана балаларын язмыш кочагына ташламый, җил–яңгыр тидерми.
Фатыйма янып торган чибәр, ут кебек чая, әнисе кебек тырыш бала булып үсә. Ундүрт яшендә ул үзеннән күпкә олы күрше егете гармунчы Хөрмәткә гашыйк була. Тегесе дә кызны карап кына йөртә, очрашканда күзен алмый, еш кына: «Эх, яшьрәк шул», – дип көрсенеп куя. Шулай бер–берсенә сүз катарга куркып, эчтән генә янып–көеп йөреп ике ел үтеп тә китә. Кыз тирәсендә яшь–җилкенчәк егетләр бөтерелеп йөри башлый. «Кара аны, урлап китмәсеннәр», – дип шаярта Хөрмәт еш кына, кызның тулып пешкән иреннәреннән, алмаланып торган битләреннән, янып торган кап–кара күзләреннән карашын ала алмыйча. «Миңа аларның берсе дә кирәкми», – ди кыз шундый чакта күзләрен озын керфекләре астына яшереп.
Кызык, шулай бер–берсеннән оялып күпме йөргән булырлар иде икән? Ярый әле Хөрмәтнең әнисе эшнең нидә икәнен аңлап алып, күп уйлап тормыйча, яучылар җибәрә.
Тик кавышу насыйп булмый аларга. Сугышның кара болыты алар йорты өстен дә каплый. Беренче көнендә үк егет сугышка китә, озак көттерми, үлгән хәбәре дә килә.
Фатыйма сөйгәне өчен фашистлардан үч алу нияте белән янып йөри башлый. Тәвәккәлләп хәрби комиссариатка бара. Тик кызны, син әлегә монда кирәк, дип хәрби заводка җибәрәләр. Башын күтәрмичә эшли, көн дә аякларын көчкә өстерәп өйгә кайтып егыла кыз. Шулай көн артыннан көн, ел артыннан ел үтә. Җиңүне Фатыйма иптәшләре белән бергә бәйрәм итә, шатлана, көлә, шаяра. Төнен исә мендәренә капланып елап үткәрә. Исән булса, Хөрмәте дә кайтыр иде бит.
Озакламый кыз җыенып авылына кайтып китә. Нигәдер шәһәргә күңеле ятмый аның, һаман туган йортына ашкына. Әнисе дә сөенеп каршылый үзен, Хөрмәтнең әнисе дә кысып–кысып кочаклап, әрнеп елый–елый: «Бергә булу насыйп булмаган икән шул, балалар», – дип кабатлый.
«Бер миндә генә түгел, ил белән килгән кайгы. Әнә күпме тол хатыннар, ятим балалар», – дип үзен юата Фатыйма. Клубта эшли башлый. Концертлар оештыра, җырлый, бии, спектакльләрдә уйный. Яндыра егетләрнең йөрәген. Тик берсен дә үзенә якын җибәрми.
Шулай да район үзәгеннән авылга эшкә җибәрелгән сөйкемле генә бер егет йөрәгенә ачкыч таба кызның. Юк, мәхәббәт дип әйтеп булмый моны, назга, иркәләүгә сусау гына. «Мине чит районга тәҗрибә уртаклашырга командировкага җибәрәләр, 15 көн тиз үтәр, көт, кайту белән өйләнешербез», – ди беркөнне Мәгъсүм кызга. Ничектер мәңгегә аерылышкан кебек йөрәге кысып куя Фатыйманың. «Китмә, зинһар, китмә», – ди ул егеткә. Кычкырып әйтергә теләсә дә, сүзләре пышылдап кына чыга кызның.
Хатын–кызның күңеле бәхетсезлекне мең чакрымнан да сизә, диләр. Дөрес ахры, бер атнадан үзе киткән аты белән кошевкасына салып Мәгъсүмнең үле гәүдәсен алып кайталар. Үлемнең сәбәбен төгәл әйтеп бирүче табылмый. Кыйнап, үтереп атына утыртып җибәргәннәр диючеләр дә була. Басуда адашып өшеп үлгән икән дигән хәбәр дә ишетелә. Ничек кенә булмасын, ул хәзер юк. Фатыйма ярәшеп кияүгә дә чыгарга өлгермичә икенче тапкыр ялгыз кала.
Юк, бу юлы үрсәләнеп еламый ул. Тормыш сабыр булырга өйрәттеме, әллә бәхетсез булып яратылганына күңеле каттымы, башка аның күзендә берәү дә бер тамчы күз яше күрми. Бик нык хәтерен калдырганда да кеше янында еламый Фатыйма, бары күзләрен чытырдатып кысып, төкереген генә йотып куя, аннан башын селкеп, берни булмагандай эшен дәвам итә торган була.
. Нәкъ тә җиде айдан Фатыйма кыз бала таба. Аңа күптән инде вафат булган әбисенең исемен бирә. Бөтен гомерен, барлыгын, назын, мәхәббәтен Рәсимәсенә багышлый, олы яшьтәге әти–әнисен дә бага. Эшкә батыр хатын була ул, район үзәгеннән йорт сатып алуы да шул тырышлыгы нәтиҗәсе.
Ә кияүгә чыкмый. Кызы белән дә, аннан башка гына алырга теләүчеләр дә табыла. Димләп тә карыйлар, чәчәк бәйләмнәре белән килеп алдына да тезләнәләр. Юк. «Миңа ир булсалар да, кызыма ата була алмаячаклар. Минем бөтен бәхетем, шатлыгым, көнем һәм төнем – Рәсимәм», – ди ул. Ә үзенең иртән торганда мендәре күз яшьләренә чыланып беткән була.
Анасының хәлен Рәсимә үзе кияүгә чыккач кына аңлады. Юк, анда да аңлап бетермәде бугай, чөнки аның янында ире, балалары бар. Ялгызлыкның ни икәнен үз башына төшкән кеше генә белә. Тешен кысып түзгән икән шул әнисе. «Күз яшьләрен дә күрсәтмәде бит миңа, – дип аның өчен дә шашып–шашып елый яшь хатын. – Кайчан карама, күзе, йөзе елмая иде. Бары кулымда җан биргәндә күз кырыенда бер яшь бөртеге ялтырады. Һәм мин аны гомерлеккә әниемнең төсе итеп истә калдырачакмын. Бәхил бул, әнием, күз нурым».
Хәзер Арча һәм Арча районы яңалыкларын безнең Telegram-каналдан да белә аласыз
Иң мөһим һәм кызыклы язмаларны Татмедиа Telegram-каналында укыгыз
Үлем түшәгендәге кеше янында үзеңне ничек тотарга?
Үлем һәрвакыт искәрмәс була. Кеше үлгәч, аны ничек юарга, кәфенләргә, нинди сүрәләр һәм догалар укырга дигән сораулар туа. Вафат булган кешеләрне госел коендыра, кәфенли торган, гомумән, мәет озатуның бөтен йолаларын белгән кешеләр дә олыгаеп бара. Димәк, һәрберебезгә бу эшнең тәртибен белү хәерле. Шул уңайдан «Хозур» нәшрияты «Мәет озату йолалары» дигән.
Үлем билгеләренә түбәндәгеләр керә:
кешенең аяклары суына, хәлсезләнә;
сулышы авырая, тизләшә, өзек-өзек була башлый;
борыны җиңелчә бөгелә.
Мохтазар янында булучылар аңа рухи яктан ярдәм итәргә тиешләр.
Үлем хәлендәге кешенең янында Коръән укый белмәгәннәр туган телләрендә хәер-дога кылырлар.
Мохтазарны «Ләә иләһә илләллаһ» кәлимәсен әйтергә мәҗбүр итү кирәкми. Кәлимә, мохтазар да аны кабатласын өчен, аның колагына ишетелергә тиеш. Мохтазар кәлимәне әйткәнче, янындагылар кәлимә әйтүне дәвам итәргә тиешләр. Мохтазар кәлимәне әйткәндә, аның янындагылар эндәшми торырга тиешләр. Мохтазарның һаман кәлимә әйтеп торуына басым ясарга кирәкми. Соңгы мизгелгә кадәр аны әйтеп тору мөһим түгел. Максат шунда ки, кәлимә үлем түшәгендә ятучының дөньяда әйтелгән соңгы сүзләре булырга тиеш.Ә мохтазар кәлимәдән соң башка сүзләр сөйләсә, янындагылар, ул да кабатласын өчен, тагын кәлимә әйтә башларга тиешләр. Мохтазар яңадан кәлимәне әйткәннән соң, тынлык сакланырга тиеш. Соңгы мизгелләр якынайганда, мохтазар авыр итеп, тиз-тиз сулаганда, янындагылар тагын, кычкырып, кәлимә әйтергә тиешләр.
Мохтазар янында дөнья сүзләре сөйләшергә ярамый, чөнки ул мохтазарны дөньялыкка тарта. Бу темага сөйләшү зыянлы. Үлүче Аллаһ турында фикер йөртсен өчен тырышырга кирәк.
Иң мөһим һәм кызыклы язмаларны Татмедиа Telegram-каналында укыгыз
Кеше улгэннэн сон эйтелэ торган сузлэр
Войти
Авторизуясь в LiveJournal с помощью стороннего сервиса вы принимаете условия Пользовательского соглашения LiveJournal
Ислам догалары: Мәҗлестәге багышлау һәм теләкләр тексты (татарча, татар телендә)
Иләһи багышладым Раббым үзеңнең ризалыгың өчен, ошбу укылмыш каләм Шәрифләрдә хасил булган әҗер савапларны хата кимчелекләрен гафу иткән хәлдә киң рәхмәтең белән кабул итсәң иде. Барча галәмгә рәхмәт өчен җибәрелгән безнең пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа (с.г.в.) рух Шәрифләренә багышладым.
Һәм дә атабыз Адәм илә анабыз Хава радыаллаһу гәнһеләренең рухлары Шәрифләренә багышладым.
Һәм дә атабыз Адәм гәләйһиссәләмнән алып хәзергә көнгәчә җир йөзенә килеп киткән барча пәйгамбәребезнең, барча габитләребезнең, барча заһитләребезнең, барча остазларыбызның, барча мәшаихларыбызның һәм барча тәбгы тәбигыйннарыбыз һәм дә барча 7 буын әби бабаларыбызның рух Шәрифләренә ирештерсәң иде.
Ахирәттә иман өчен кабердә юлдаш өчен, мәхшәр көнендә, өстендә күләгә булыр өчен, мизанда изге гамәлләрен авыр кылмак өчен, сыйрат күперен кичкәндә җитәкче булмак өчен, оҗмахта Аллаһы тәгаләнең дидарынын күрмәк өчен багышладым.
Раббым. Шушы йорттан дога өмет иткән җәмигы әрвахларның рухларын шат кылып, кабер газапларын күтәрсәң иде, каберләрен нурландырып безләрдән разый булып бәндәчелек белән ялгышып, кылган гөнаһларын ярлыка, шушы йортның хуҗаларыннан разый кыл.
Йә, Раббым! Бу йортка хәерле бәрәкәт бир, әҗәлләренә сабырлык, авыруларына шифа, бәхетсезләргә бәхет, тәүфыйксызларга тәүфыйк бир. Өйләнгән баларының ике арасына өлфәт мәхәббәт биреп тигезлек саулык, сәламәтлек, татулык белән олыларны хөрмәтләп, кечеләргә шәфкать итеп яшәргә насыйп ит, аларны туры юлга ислам юлына күндер. Бәлә казалалардан хәвеф хәтәрләрдән, күзгә күренер күренмәс афәтләрдән. хагыннан-нахагыннан Үзең сакла. Рәхмәт фәрештәләреңне юлдаш кыл. Булган йорт җирләребезне малларыбызны Үзең сакла. Балаларыбызга бәхет, тәүфыйк бир. Олыгайган көннәребездә үзебезгә игелекле, куанычлы балалар булып, вафатыбыздан соң дога кылучылардан кыл. Балигъ булган балаларыбызга ислам диненнән булган, үзебездән яхшы бәндә насыйп ит.
Шушы мәҗлескә ерактан вә якыннан килеп үзеңнең ризалыгыңны өмет итеп догага кул күтәреп «Әмин» диеп утырган мөэмин-мөэминнәрәләрнең дога өмет иткән җәмиг әрвахларының әби-бабалары, әти-әниләре, кайната-кайнаналары рухларына багышладым, рухлары шат булсын; Гөнаһларын гафу кыл, яткан җирләре нур булсын, урыннары җәннәттә булсын, караңгы гүрләре якты, авыр туфраклары җиңел булсын, сират күперен кичкәндә яшен тизлегендә үтәргә, үзең вәгъдә кылган җәннәтләреңә керергә насыйп кыл. Кыямәт мәхшәр мәйданында, гамәл дәфтәрләребезне уң тарафлардан биреп, хәлләребезне күркәм кыл, мизаннарда яхшы гамәлләребез авыр килсен. Сусаган чакларда кәүсәр чишмәсеннән сулар эчәргә, җәннәт нигъмәтләре белән нигъмәтләнергә насыйп ит.
Йә, Раббым! Һәммәбезгә дә ике дөнья рәхәте бир! Хәләл ризыкларыңны тутырып, кимемәс итеп бир. хәрәмнәрдән ерак кыл. Бер Аллам хидаят юлын күрсәт, һәммәбезне дә исламлы, иманлы, намазлы кыл. Йөзләребезне нурлы кыл. Тел ачкычлары, зиһен ачкычлары биреп, үзең кушканнарны эшләргә, тыйганнарыңнан тыелып яшәргә насыйп кыл.
Вафат вакытыбыз килеп җиткәч, җиңел хаста, ансат үлемне насыйп ит. Үзең вәгъдә иткән җәннәтеңне күреп «Лә иләһе илләллаһү мөхәммәдәр рәсүлүллаһ» иман кәлимәсен әйтеп, әманәт җаннарыбызны җиңеллек белән тапшырырга насыйп ит. Дөнья ахирәт, ачлык-ялангачлык, хурлык рисваеннан, ут газабыннан сакласаң иде. Сакланырга көч куәт бирсәң иде.
Йә, Раббым. Миңа тапшырдылар укырга, мин укыдым син кабул кыл. кабул итү синең сыйфатың, синең әйткән вәгъдәң бар бит — «Сорагыз, мин кабул итәрмен», әйткән вәгъдәңә хилафлык кылмыйсың бит, мәрхәмәтле рәхимле бит Раббым син.
Вә саллаллаһү галә Мөхәммәд вә галә әлиһи вә сахбиһи вә сәлләм. Вә әхыйру дугъаи әнил хәмдүлилләһи Раббил галәмин. Әмин.
молитвы, ислам, тексты на татарском языке, пожелания, мусульманство, посвящение, посвящения
Войдите в ОК
— Бисмилләһир-рахманир-рахим. Рәсүлебез (с.г.в.) вакытында, ул урамга чыккач, каршысына бер сәхәбә очраган. Елый икән үзе. Рәсүлебез (с.г.в.) аны туктатып, “Ни булды?” дип сорый. “Йә, Рәсүлиллаһ, син безнең әти-әниләребез җәннәт ишекләре дип сөйләдең, менә шушы ишекләрнең берсе ябылды, әнием вафат булды. Мин ул сораган бөтен йомышын үти идем, эшли идем, мин аңа әманәтне кайтара алдыммы?” дип сорый икән.
Рәсүлебез (с.г.в.): “Син аны гомерең буе кулыңа күтәреп йөртсәң дә, ул сине тапканда нинди авырлык аша үткән – шуңа бәрабәр булмас” дип җавап бирә. Шуңа күрә без әрвахларны, әти-әниләребезне, әби-бабайларыбызны онытмаска тиешбез. Рәсүлебезнең сөннәте – әти-әниләргә догада булу.
Аллаһы Тәгалә Коръәндә дә дога кылып искә алуларны искәртә. Шуңа күрә, без әти-әни, әби-бабаларыбызга догачы балалар булып яшик.
— Ни өчен мәетләрнең өченче, җиденче, кырыгынчы һәм илле беренче көннәрен укыйлар? Бу көннәрнең асылы нидә? Бу көннәрдә мәет белән бәйле берәр әйбер бармы? Ялгышмасам, 51 көнендә мәетнең ите сөяктән аерыла диләр, башка көннәрендә ни була?
Билгеле, көн саен аш үткәреп булмый. Әмма шушы билгеле көннәрдә өйгә Коръән кертик, кешеләрне ашатыйк, мескен-ятимнәргә сәдакалар бирик.
Рөстәм хәзрәт, ул көннәрне ничек санала? Кеше үлгән көннәнме, әллә җирләнгән көннәнме?
— Рәсүлебез (с.г.в.) үзенең хәдис-шәрифләрендә әйткәнчә, мәет җан биргән көнне үк җирләнергә тиеш. “Туганнар кайтмаган, аларны көтик, иртәгә җирләрбез, әле урын белешеп бетермәгән” кебек сәбәпләр белән мәетне көттерергә ярамый. Аны динебезчә, дөрес итеп, җаны чыккан көнне үк җир куенына тапшырырга кирәк. Шулай итеп, вафат булган һәм җирләнгән көн бер булырга, ашларының кайчан узачагы шул көннән санала.
— Хәзер күпләр бу ашларны көнендә үткәрми, атна ахырында йә бәйрәм ялларына туры китереп кенә үткәрә, алай дөрес буламы?
— Без – эш кешеләре, эшкә вакытында килмәсәң, куарга да күп сорап тормыйлар. Шуңа күрә Коръән ашына туганнар, якыннар кайчан күбрәк җыелып, кулларын күтәреп дога кыла икән, шул көнне уздыру хәерлерәк. Ләкин мәетнең, әйтик, җидесе яки башка көне атна уртасына туры килә икән, бу көнне мәчеткә кереп, хәер-сәдакасын биреп чыгарга кирәк. Ә ял көннәрендә мулла чакырып, якыннарыгыз белән Коръән ашы үткәрегез.
— Ашны кайда укытырга кирәк? Мәетнең җаны чыккан өйдәме, әллә кайда да ярыймы?
Әйтик, бер гаиләдә ашны мәетнең җаны чыккан өйдә үткәрү гадәте бар, ди. Бу гадәткә каршы килергә ярамый. Аллаһы Тәгалә Коръәндә: “Мин сезгә күтәрә алмаслык әйбер бирмим” ди.
Әгәр мәетнең җаны чыккан өйдә аш уздыру мөмкин түгел, сезгә кыенлык тудыра икән, аны башка җирдә уздыруның да гөнаһы юк. Вә ләкин сезнең нәселегездә, авылыгызда кабул ителгән гадәт буенча уздыру хәерлерәк.
— Хәзер күпләр мәет ашларын кафеда уздыра, ул дөресме?
— Дога укыту, Коръән укытып тәхлил чыгу өчен урыны мөһим түгел. Әмма ул урын чиста һәм хәләл булырга булырга тиеш. Димәк, дога укыла торган бинада кеше рәсемнәре, хайван сурәтләре булмаска, табынга хәләл ризыклар куелу шарт.- Мәетнең өчесе белән җидесен берләштереп үткәрергә ярыймы?
— Иң хәерлесе, алда әйткәнемчә, якыннарны көн саен догадан калдырмау хәерлерәк. Аллаһы Тәгалә безгә булдыра алмас эшне әмер итми. Әгәр мөмкинлек юк икән, сәдаканы намаз укучы берәр әби-бабайга гына да бирергә дә, мәчеткә илтергә дә була. Әйтик, өй хуҗасы ир вафат булган, хатыны өч бала белән калган, фәлән хәтле бурыч, ипотека, кредит, ди. Мондый гаиләгә, киресенчә, без булышырга тиеш. Ә мөмкинлек булганда инде, әлбәттә, мәетнең алда телгә алган көннәрен аерым укытырга кирәк.
— 51көнен уку өчен күпләр мулла яки абыстайга сәдака гына бирә, өйдә аш уздырмый. Бу гөнаһ түгелме?
— Ир-ат үлсә, ашка кемнәр чакырыла? Хатын-кыз үлсә, кемнәр? Бу ашларда Коръәнне кем укырга тиеш?
— Балачакта, әле әбиләр исән чакта ук колакка кереп, күңелгә сеңеп калган бер гыйбарә бар. “Мең хатын-кыз укыганчы, бер ир-ат укыса хәерлерәк”. Шуңа күрә укымышлы, шәһадәтнәмәле хәзрәт Коръән укыса хәерлерәк санала.
Ашка кемне чакыру дигәндә аерым кагыйдәсе юк. Кемдер өчесенә ирләрне, җидесенә хатын-кызларны, кырыгына икесен дә чакыра. Монысы да шул гореф-гадәт.
Ә бер табынга ирләр дә, хатыннар да утырырга тиеш түгел. Аларны бүләргә кирәк. Мөмкинлек булса, аерым ике өстәл ясагыз, юк икән, өстәлнең түр ягына ирләр утыра.
— Мәетнең ел ашын кайбер якта үлгән көненә бер ай кала укыталар, кайбер җирдә шул көнендә. Гыйнварда үлгән икән гыйнварда. Ничек дөрес була?
— Рөстәм хәзрәт, мәет ашы уздыруның савабы нидә?
— Моның савабы бик зур. Беренчедән, без шушы мәеткә багышлап тәхлил чыгабыз, Коръән укыйбыз, аның исеменнән хәер-сәдака бирәбез. Аңа багышлап кешеләрне ашатабыз. Бу – бик саваплы, әҗерле аш. Моннан соң нәкъ менә мәет ашына гына дөнья мәшәкате баскан, эш дип чапкан туганнар бергә җыела. Мәеткә дога кылдыру савабыннан тыш, туганнарны бергә җыю да саваплы.
— Мәрхүмнең бер ашын да уздырмасаң, ә абыстай яки хәзрәткә сәдака гына бирсәң, ни була?
— Һәр нәрсә мөмкинлеккә карап. Мөмкинлек булмаса, үз-үзегезгә зыян салып, бурычка батып аш уздырмасагыз, хәерлерәк тә. Укый торган әбине генә чакырып чәй эчерергә дә була. Һәр мөселман үз өендә кимендә елга бер тапкыр Коръән ашы уздырырга тиеш. Кемнедер искә алыпмы, ифтар ашымы, Мәүлет ашымы – елга бер тапкыр Коръән яңгырарга тиеш.
— Кеше үлгәч, шул йортка сәдака бирү каян килеп чыккан?
— Рәсүлебез (с.г.в.) үзенең хәдис-шәрифләрендә: “Әгәр берәр өйдән мәет чыкса, бу йортта өч көн ризык пешерелмәс, гаилә әгъзаларын күршеләр, туганнар кайгырта” ди. Сәдака ул – ярдәм кулы сузу. Бу – бик дөрес әйбер.
— Мәет ашына килгәндә сәдака алып барыргамы, сәдака өләшергәме?
— Алланың рәхмәте белән без, гореф-гадәткә таянып, сәдака бирәбез. Кемдер борын күтәреп: “Мин мескен түгел, нигә миңа сәдака бирәсез?” ди. Җәмәгать, бу – әдәпсезлек. Без хәер-сәдака ятимнәр өлеше икәнен белсәк тә, ашка килгәч сәдака да таратыйк, биргәнне дә алыйк. Үзеңнең мескен түгел икәнеңне белсәң дә, тәкәбберләнеп баш тартмагыз, үзегез белгән мескен-ятимгә, сәдака иясенә бирегез. Сәдака алудан баш тарту – гөнаһлы гамәл.
Мин, гадәттә, Коръән ашларында: “Теләүчеләр мәчет файдасына тапшыра аласыз” дип әйтеп куя идем. Шуннан соң миңа бер хәзрәт: “Шушы табындагы бер мескен шушы сәдакага өметләнеп килгән, ә син шуны җыйдырасың кебек. Синең үрнәгеңдә барысы да тапшыра. Шул исәптән, теге мескен дә”, ди.
Чыннан да, без белмичә дә, табын артында мескен дә булырга мөмкин.
— Мәет ашы узган табыннан үзең белән тәм-томнар алып китәргә ярыймы?
— Хәзер мәет ашы табыны туй табыныннан берни белән дә аерылмый. Элеккеге кебек шулпа, ит-бәрәңге, бәлеш һәм чәй модасы инде күптән бетте. Өстәлләр сыгылып тора, күп вакытта хуҗалар: “Берни ашамагансыз” дип үпкәли. Әгәр мөмкинлегегез бар, күп итеп пешеренеп, әзерләнгәнсез икән, аны тарату хәерлерәктер дә, бәлки. Исраф булмасын өчен.
Күчтәнәч бирәләр икән, аннан баш тарту кирәкми. Әмма табын культурасын карыйк, аны беребездән беребез уздырырга тырышып, туй табыны итмик.
— Мәет ашларында сәдака таратуның чиге бармы? Аны һәр кунак таратырга тиешме? Нәрсә өләшсәң дә ярыймы, әллә акча гынамы?
— Рөстәм хәзрәт, мәетнең еллыкларын үткәрү дигән әйбер бар. Мәсәлән, үлгәненә бер ел, ике ел, биш ел. Бу дөрес әйберме, әллә модага иярүме?
— Әйткәнемчә, көн саен уздырсаң да аз булыр. Елга бер мәртәбә булса да мәетләргә дога кылдырыйк.
Бер мәетнең еллыгын уздырсаң, бу өйдә тагын мәет була дигән сүзләр дә бар. Бу дөресме?
— Мондый шайтан вәсвәсәләренә ышанырга кирәкми. Чөнки тәкъдир ул Аллаһы Тәгаләдән. Кемдер: “Бер өйдән ике мәет чыкса, өченчесе дә булыр” ди. Җәмәгать, һәр нәрсәне тәкъдир итүче ул – Аллаһы Тәгалә.