для гижжа какой таблетка
ГИЖЖА (МЕДДА, ГЕЛЬМИНТОЗ, КУТРЛАР)
Гижжа еки медда (гельминтоз,ичакдаги курт) бугунги кунда хар хил касалликларнинг келиб чикишига сабабчи буляпти. Гижжа пайдо киладиган касалликлар гельминтозлар деб аталади.
Гижжа аломатларига иштаха бирдан пасайиши, факат ширинлик йегиси келиши, кориндаги огрик еки талваса булиши, кунгил айниши (айникса ерталаб), ич кетиши, фарзандларнинг инчик булиб колиши, уйкуси бузулиши, тушида тишларини гижирлатиши киради.
Гижжа аклий ва жисмоний ривожланишни пасайтиради ва кондаги гемоглобин даражасини камайишига олиб келади, организмнинг нафас олиш, овкат хазм килиш, мускул системасида, жигар ут пуфаги, талок, кон, мия, куз ва бошка органларида паразитлик килади.
Видеода гижжа хакида толик маълумотлар берилган, Охиригача куриб чикинг ва саволларингизни бизга кунгирок килиб еки телеграм/имо оркали беришингиз мумкин.
Гижжа учун 2 хил махсулот бор, таблетка ва суюклик (сироп) куринишида. Ешга караб узимиз кайси биридан истемол килишингиз кераклигини тушунтирамиз.
Кунига 2 махал, ерталаб нонушта уртасида 1 таблетка, кечки овкат уртасида 1 та таблетка 3 кун мобайнида ва 1 хафта танафус, 1 хафтадан сунг 3 кун кайтарилади, ва яна 1 хафта танафус ва 1 хафтадан сунг 3 кун кайтарилади. Шу тарзда толик курс 1 ой давом етади. Бир ойдан сунг бемалол текширтирсангиз булади.
Гижжани дорилар ёрдамида даволаш
Гижжани дорилар ёрдамида даволаш
Гижжани дорилар ёрдамида даволаш Қуйида тавсия этилаётган дори препаратларини барча турдаги гижжа-паразит ва лямблияларни йўқотиш ҳамда профилактика мақсадида қўллаш мумкин. Дорилар билан даволаш шифокор тавсияномаси асосида олиб борилади.
1. Дори препаратлардан “Гельминтокс” – 250 мг.
Катталарга таблеткада 250 мг.дан, ўспирин қизларга 125 мг.дан, кичик болаларга “Гельминтокс” эмульцияда берилади. Ушбу препарат билан ҳомиладор аёлларни ҳам даволаса бўлади. Бир қутичада 3 та таблетка бор.
2. Маритон (Ҳиндистон), қутичада 2 та таблетка бор, 150 гр. Барча инсонларга самарали ёрдам берадиган янги дори воситаси.
3. Янги замонавий препарат – Зентел (таблетка). Даволаш схемаси: аскаридозда – ҳамма даволаш курси учун 1 таблетка берилади. Калта гижжа учун – ҳафтада 1 таблетка. Агарда юқумли агентлар 2 та бўлса, 1 марта зентел ҳам берилиши мумкин: 1 кунда 1 таблеткадан 5 маҳал.
4. Кюраворм (Ҳиндистон) препарати – бир таблеткадан кунига бир марта берилади. Даволаш даври – 3 кун.
5. Янги чиққан препарат – Гельмофабин, унинг таркибига гижжа ҳайдовчи Пижма ; кассиа уруғи ; қовоқ уруғи ; каперцн ; девясил корень киради. Бу препарат кунига 5-10 мл.дан 3 марта қабул қилинади. Даволаш муддати 7-10 кун.
6. Кучли таъсирга эга дори “Полизим-10”, болаларга берилади. Даволаш муддати – 2 ҳафта. Дори берилганида гижжалар ҳалок бўлаётиб, кучли заҳарланиш чақиради, шу сабабли дезинтоксион препаратларини қабул қилиш лозим: Смекта, Энтеросгел, Литовит. Охирги препарат Литовитни овқатдан 2 соат олдин бериш керак.
Гижжага карши дорилар — турлари гижжани тушуриш йуллари хакида
Гижжага қарши дорилар — турлари, қўлланилиши, қарши кўрсатмалар ва ножўя таъсирлари
Лямблиоз ёхуд гижжалар — одамда жуда кўп муаммоларни чақириши мумкин бўлган кенг тарқалган инфекцион касаллик. Кўпинча, ушбу тубан микроблар болалар организмини зарарлайди, лекин катталарда ҳам аниқланиши камёб ҳолат емас. Гижжага қарши дорилар еса уларни йенгишда ажралмас ўрин тутади.
Гижжаларни даволаш қийин емас, ишнинг қийинлиги фақат бунинг учун тўғри дори танлашда ётади. Яъни, гижжаларнинг у ёки бу шаклини даволашнинг енг самарали усулларини танлай билиш. Тиббиёт бу паразитоз муаммоси билан узоқ вақтдан буён шуғулланмоқда, бироқ ҳозиргача гижжага қарши универсал воситалар кашф етилмаган. Шу туфайли, терапия ҳар бир беморга индивидуал ёндашилган ҳолда стандарт схема бўйича амалга оширилади.
Гижжани даволаш тамойиллари
Лямблиоз ўткир клиник шаклда ривожланиши, шунингдек сурункали шаклга ўтиши мумкин. Биринчи ҳолда, касаллик аломатлари аниқ намоён бўлади ва гижжа мавжудлигига ташхис қўйиш қийинчилик туғдирмайди. Иккинчи ҳолда, одамда деярли ҳеч қандай белгилар кузатилмайди ва кўпинча ташхис тасодифий равишда қўйилади.
Ҳар икки ҳолатда, катталар ва болаларда ҳам гижжани даволаш шарт. Аммо, афсуски, барча беморлар учун ягона ёндашув йўқ ва бунинг учун баъзи бир сабаблар мавжуд:
Гижжаларни дарҳол ерадикация қилиш қоида тариқасида касалликнинг ўткир шаклларида белгиланади. Бошқа ҳолларда терапия стандарт услубга мувофиқ амалга оширилади.
Классик даволаш схемасига мувофиқ препаратларни қўллаш
Катталарда гижжани қандай даволаш керак? Фармацевтика саноати гижжага қарши кўплаб дори воситалари чиқармоқда, улар ушбу паразит билан озми-кўпми курашишга қодир. Аммо шифокорлар гижжаларга қарши дориларни бирдан қўллашни тавсия етишмайди, чунки организмнинг ентеротоксинлар билан заҳарланиши ендотоксинлар (ҳужайралар нобуд бўлганда чиқариладиган ўлик заҳари) ва кўпинча заҳарли бўладиган шахсан препаратнинг таъсири билан оғирлашиши мумкин.
Шу сабабли, гижжаларга қарши терапияни шифокор уч босқичда белгилайди:
Камдан-кам ҳолларда ҳеч қандай гастроентерологик ва аллергик симптомларнинг йўқлиги тўғридан-тўғри даволашнинг иккинчи босқичига ўтишга имкон беради.
Тайёргарлик даври
Асосий даволанишга тайёргарлик кўриш лямблиоз аломатларига боғлиқ. Ушбу давр мобайнида беморга гижжалар яшаши учун салбий шароитларни яратишга қаратилган парҳез буюрилади.
Лямблиозда тавсия етиладиган овқатланиш тартиби:
Тавсия етилган ва тақиқланган овқатлар учун аниқроқ кўрсатмалар Певзнер бўйича №5 парҳезда белгилаган, фақат ундан лактоза ва углевод сақловчи маҳсулотларни чиқариб ташлаш керак.
Тайёргарлик кўриш даврида дори воситаларидан кўпинча қуйидагилар буюрилади:
Гижжаларни дори воситалари ёрдамида даволаш
Даволашнинг иккинчи босқичида антипаразитар препаратлар буюрилади. Уларнинг танлови лямблиознинг клиник тасвири, беморнинг айрим дори-дармонларга толерантлиги, препаратнинг ҳар бир бемор учун индивидуал ножўя таъсирлари ва қарши кўратмаларига боғлиқ.
Гижжани даволаш учун дорилар уч гуруҳга ажратилади:
Фурозолидон ва метронидазол каби препаратлар уларнинг юқори токсиклиги ва бактерияларнинг чидамлилиги туфайли тиббий арсеналдан тобора йўқолиб бормоқда. Улар ўрнига МакМирор, Орнидазол ва Албендазол каби замонавий дори-дармонлар кириб келмоқда. Уларни қабул қилиш камдан-кам ҳолларда салбий таъсир кўрсатади, шунингдек улар самаралироқ ва камроқ заҳарли саналади.
Катталарда гижжаларга қарши ушбу дорилар билан биргаликда Ентерол қабул қилиш яхши самара беради, унинг ижобий таъсири айрим патоген бактерияларга қарши антагонистик хусусиятларга ега еканлиги билан боғлиқ. Бундан ташқари, препарат антитоксик таъсир кўрсатади, фойдали микрофлорани меъёрга келтиради ва ичакнинг ферментатив функциясини оширади.
Даволаниш давомийлиги 3 кундан 2 ҳафтагача бўлиши мумкин. Антипаразитар терапия курси давомида ферментлар, сорбентлар ва антигистаминлар қабул қилиш давом етилади.
Гижжаларни даволашнинг енг кенг тарқалган усули — бир ҳафталик танаффус билан икки курсли терапия ҳисобланади. Бунда иккинчи курс учун биринчи курсда танланган дори-дармонлардан фарқ қилувчи препаратлар танланади. Бундай ёндашув терапия самарадорлигини оширади ва енг яхши натижаларни беради.
Лямблиознинг шакли қандай бўлишидан қатъий назар, мустақил даволаниш тавсия етилмайди. Тўлиқ текширув, қарши кўрсатмаларни аниқлаш, даволаш тартиби, даволанишнинг давомийлиги, препаратлар дозировкасини танлаш, терапия якуни натижаларини кузатиш фақат шифокор томонидан амалга оширилиши керак.
Қайта тикланиш даври
Гижжаларнинг организмда фаол паразитлик қилиши нафақат организмнинг метаболик жараёнларини, балки озуқа моддаларининг мувозанатини ҳам бузади. Касалликни даволаш кучли антимикроб препаратлардан фойдаланиш билан кечиши туфайли, у патогенлар билан бирга фойдали мифкролфорани ҳам нобуд қилади.
Лямблиоз терапиясининг якуний босқичи бир нечта йўналишга ега:
Ушбу босқичда ҳам белгиланган сорбентлар, антигистаминлар ва ферментларни қабул қилиш давом етилади. Еҳтиёткор парҳезга даволаниш пайтида ҳам, ундан кейин ҳам амал қилинади. Фойдали моддалар танқислигини тўлдириш учун комплекс препаратлар буюрилиши мумкин.
Тананинг ҳимоя функцияларини мустаҳкамлаш ва рецидивларни олдини олиш учун беморга иммуностимуляторлар буюрилади:
Овқат ҳазм қилиш функциясини тиклашга овқатланиш вақтида фермент препаратлар — Панкреатин, Фестал, Ензистал қабул қилиш ёрдам беради. Препарат дозаси индивидуал равишда танланади.
Ичак микрофлораси пробиотиклар (Линекс, Бифибумбактерин, Ацепол) ва пребиотиклар (Лактрофилтрум, Прелакс, Лактусан) қабул қилиш вақтида меъёрлашади.
Гижжага қарши енг самарали дорилар тавсифи
Лямблиозни даволаш учун ишлатиладиган препаратлар ҳар бири ўзига хос фаол моддага асосланган учта гуруҳга бўлинади. Улар касалликнинг клиник кўриниши ва беморнинг фаол моддага индивидуал толерантлигидан келиб чиқиб тайинланади.
Нитроимидазоллар
Ушбу гуруҳга мансуб енг самарали препарат Орнидазол ҳисобланади. Унинг аналоглари Тиберал, Лорнизол, Орницид, Квинсол, Дазолик ҳисобланади.
Препарат 500 мг`лик таблеткалар шаклида чиқарилади. Препарат беморнинг вазн тоифасини ҳисобга олган ҳолда белгиланади. Катталар овқатдан кейин 1,5 г (3 таблетка) миқдорида бир марталик дозада қабул қилади. 35 кг гача бўлган болалар учун доза 1 кг оғирлик учун 40 мг формуладан фойдаланиб аниқланади. Даволаш 1-2 кун давом етади. Пилюля фақат ичакда ерийдиган қобиқ билан қопланган, шунинг учун уни бутунлай ютиш керак.
Препаратнинг фаол моддаси — орнидазолдир. У паразитларнинг ДНК`сига таъсир қилади ва унинг спирал тузилишини бузади. Натижада, паразитлар нобуд бўлади ва танадан чиқиб кетади.
Орнидазол ошқозон-ичак трактида максимал даражада сўрилади ва унинг қондаги енг юқори консентрацияси препарат қабулидан 3 соат ўтгандан кейин кузатилади. У 90% биоўзлаштирувчанликка ега. Препарат организмнинг деярли барча биологик суюқликлари ва тўқималарига киради. Унинг метаболитлари буйраклар орқали чиқарилади.
Ушбу препарат бир қатор қарши кўрсатмаларга ега:
Препаратни жигар йетишмовчилиги, епилептик синдроми, тарқоқ склерози бўлган ва алкоголизмга чалинган кишилар еҳтиёткорлик билан қабул қилишлари керак.
Орнидазолнинг ножўя таъсирлари ҳам бор, улар:
Препаратни қўллаш емизиш даврига тўғри келган бўлса, емизишни вақтинча тўхтатган яхши. Орнидазолнинг биологик суюқликларга кириб бориш кўрсаткичи юқори бўлганлиги сабабли даволаниш пайтида болани емизиш хавфли ҳисобланади.
Нитрофуранлар
Ушбу гуруҳга мансуб енг машҳур дори Макмирор ҳисобланади. У 200 мг`лик таблеткалар шаклида чиқарилади. Гижжани даволаш учун ишлатиладиган дорилар орасида ушбу восита енг самаралиси ҳисобланади.
МакМирор енг кам ножўя таъсирга ега, чунки у гепатобилиар тизимга деярли таъсир қилмайди. Лямблиозга ҳамроҳлик қилувчи микробларнинг кўпчилигини, жумладан, Ҳелиcобаcтер пйлори бактерияси ва Cандида замбуруғларини йўқ қилади.
Болаларнинг 2 ойлигидан бошлаб даволаш учун ишлаца бўлади, доза 1 кг чақалоқ вазни учун 15 мг препарат формула бўйича ҳисобланади. Даволаш курси бир ҳафта давом етади, препарат кунига 2 марта қабул қилинади. Катталар шунингдек, 7 кун давомида кунига 2 марта 400 мг`дан Орнидазол ҳам қабул қилади.
Таблеткалардан ташқари, МакМирор бир қанча бошқа, хусусан вагинал суппозиторийлар, крем шаклида ҳам мавжуд. Унинг асосий афзаллиги инсоннинг фойдали микрофлорасига таъсир етмаслиги бўлиб, бунда беморда дисбактериоз ривожланмайди.
Ҳомиладорлик даврида препарат ўта зарур бўлган тақдирда буюрилади. Агар емизикли аёл МакМирор қабул қилиши тақозо бўлса, емизишни тўхтатиб туриш тавсия етилади.
Бензимидазоллар
Ушбу гуруҳдаги дорилардан Албендазол кўрилади. Ушбу универсал воситанинг асосий фарқи шундаки, у бактерияларни улар ривожланишининг исталган босқичида бостириш қобилиятига ега. Унинг нобуд қилувчи таъсири гижжаларда глюкозани ўзлаштириш ва АТФ синтезига тўсқинлик қила олиши билан ифодаланади. Натижада микроблар нобуд бўлиб, танадан чиқиб кетади.
Препарат 400 мг`лик таблеткалар шаклида чиқарилади, бу катталар учун бир суткалик доза ҳисобланади. Болалар учун препарат 20 мл`ли суспензия шаклида чиқарилади. Фаол модда улуши 5 мл да 100 мг`ни ташкил қилади. Доза боланинг 1 кг оғирлиги учун 10 мл формуласи бўйича ҳисобланади.
Албендазол ёрдамида лямблиозни даволаш 3 кун давом етади. 3 ҳафтадан сўнг терапияни яна бир бор такрорлаш керак.
Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар:
Гепатобилиар тизим патологиялари (сирроз) ва қон ҳосил қилиш функцияси бузилишлари бўлган беморларда Албендазол жуда еҳтиёткорлик билан қўлланилиши керак.
Ножўя таъсирлари:
Таърифланган дорилар ва даволаш схемаси анча кенг тарқалган ва кўплаб шифокорлар томонидан қўлланилади. Аммо гижжага қарши дориларнинг кўпчилиги жуда токсик ва бир қатор қарши кўрсатмаларга ега еканлигини унутмаслик керак. У ёки бу дори-дармонларни тайинлаш, дозаси ва даволаш муддатини белгилаш беморнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда фақат малакали мутахассис томонидан амалга оширилиши керак.
Бундан ташқари, бошқа гижжага қарши дорилар номи:
Гижжа (гелминтоз) — турлари, аломатлари, асоратлари, даволаш, олдини олиш
Гижжа (гелминтоз) — турлари, аломатлари, асоратлари, даволаш, олдини олиш
Тахмин қилинишича, дунёда ҳаёти давомида бирон марта гижжа билан касалланмаган киши мавжуд емас. Бугунги кунда йер сайёраси аҳолисининг 24 фоизи ёхуд 1,5 миллиард киши гижжалар билан касалланган ҳисобланади.
Таснифи
Паразитлар донор танасининг қай соҳасида фаоллигига қараб икки тоифага бўлинади:
Гижжа юқиши йўллари
Геогелминтоз
Тупроқ ва сув орқали юқиши. Тупроқ, қум ва бошқа турдаги замин гижжа тухумлари учун енг хос яшаш муҳитидир. Паразит тухумлари тупроққа зарарланган нажас билан ажралиб чиқади. Яхши ювилмаган мева ва сабзавотларни истеъмол қилиш, ифлос қўллар, таомга чанг тушиши геогелминтлар юқишига олиб келиши мумкин. Паразитларнинг айрим тухумлари инсон организмига оёқ ва товон териси орқали киради.
Ҳосилли ўсимликлар доимо йер билан алоқада бўлади. Кўкатлар, мева ва сабзавотлар териб олиниш жараёнида ишчи қўллари, сабзавот дўконларининг чангли расталари, юк ташиш транспортлари билан алоқа қилади. Бундай ҳолларда паразит тухумлари билан маҳсулотни зарарланиши еҳтимоли жуда юқоридир. Шу сабабли ўсимлик маҳсулотларни аввал оқар сув остида, кейин қайноқ сув билан ювиш тавсия етилади.
Тўғридан-тўғри алоқа
Бу ҳолда паразитлар инсонга касалланган ҳайвонлар ва бошқа инсонларнинг қўллари, болаларнинг биргаликда ўйнаши давомида, биргаликда фаолият юритиш орқали юқади.
Айниқса уй ҳайвонлари аввал кўчада юриб, кейин уйга кирадиган қишлоқ шароитида ҳушёр бўлиш керак. Сайрдан кейин мушук ёки ит уйга қанча ифлослик киритиш мумкинлигини тасаввур қилиш қийин емас. Чивин ва сувараклар ҳам гелминт тухумларини ташувчилар саналади. Озиқ-овқат маҳсулотига қўниб, улар маҳсулотларни зарарлаши мумкин.
Биогелминтоз
Бу ҳолда паразит зарарланган ҳайвонот манбаларидан олинган озиқ-овқат маҳсулотларидан фойдаланиш орқали юқади. Хом ва ёмон ишлов берилган гўшт (шашлик, чўчқа гўшти, гўшт консервалари, ёввойи ҳайвонлар гўшти) ва балиқ (суши, қуритилган, консерваланган балиқ) истеъмол қилиш потенциал хавфли саналади. Бунда нафақат гелминтлар, балки ичак инфекцияси билан ҳам касалланиш еҳтимоли мавжуд.
Бошқа йўллар
Хавф гуруҳи
Хавф гуруҳига кирувчи асосий тоифа — болалар саналади. Ота-оналар фарзандлари соғлиғига қанчалик еътибор қаратишмасин, қўллари тозалигини қанча назорат қилишмасин, уларни паразитлардан ҳимоя қилиш жуда қийин. Статистикага кўра, 4-5 ёшли болаларнинг 95 фоизга яқини гижжалар билан касалланади.
Болалар ташқи муҳитни ўрганишади, табиат уларда қизиқиш уйғотади. Бола ҳамма нарсага тегиниб, уни татиб кўришга қизиқади. Бундан ташқари, уларнинг ҳимоя механизмлари шаклланиш босқичида бўлади. Ота-оналар фарзандларини шахсий гигиена қоидаларига ўргатиш учун мажбурлов емас, балки бунинг сабабини тушунтиришга ҳаракат қилишлари керак.
Балиқ, ёввойи ҳайвон ва қушлар гўштини йейдиганлар, хонаки сут ичидагиналарда трихинеллёз ва дифиллоботриоз билан касалланиш хавфи мавжуд.
Гижжа белгилари
Бир қатор ҳолларда гижжа юқиши оқибатида ички аъзо касалликлари кучайиши, илгари намоён бўлмаган касалликларнинг пайдо бўлиши кузатилади. Бу яширин аломатлар ҳисобланади. Бундай ҳолда бемор бошқа турли хил касалликларни даволашга киришади, аммо бирламчи касалликка еътибор бермайди.
Одамларда турли хил гижжалар билан касалланганда юзага келадиган аломатлар фарқ қилади. Паразит инфекциянинг давомийлиги ва даражаси, беморнинг инфекциядан олдинги ҳолатини ҳисобга олиш керак. Қуйидаги жадвалда муайян паразит тури мавжудлигида кузатиладиган асосий белгилар келтирилган.
Паразит тури (касаллик) | Юқиш йўли | Аломатлари | Пайдо бўлиш вақти |
Острица (ентеробиоз) | Ўсимлик маҳсулотлари истеъмоли орқали. | Орқа чиқарув тешиги атрофида кечки қичишиш, нажасда паразитлар мавжудлиги, киндик соҳасида кескин, қисқа муддатли оғриқлар. | Юқганидан 2-3 кун ўтиб |
Қилбош гижжа (трихосефалёз) | Антисанитария шароитларида тайёрланган озиқ-овқатлар орқали. | Аломатлар фақат жиддий зарарланганликда сезилади: ич кетиши, қоринда оғриқлар, иштаҳа бузилиши, аппендикснинг яллиғланиши. Болаларда ўсишдан ортда қолиш, тўғри ичак тушиши кузатилиши мумкин. | Бир неча ҳафта ўтиб |
Кенг тасмасимон (дифиллоботриоз) | Зарарланган балиқ йейиш. | Ушбу паразит бемор ичида 25 йилгача яшаши мумкин. Белгилари: ичакнинг механик жароҳатлари, авитаминоз, ичак тутилиши, организм интоксикацияси, аллергия. | Бир неча ҳафта ўтиб |
Юмалоқ чувалчанг (анкилостомидоз) | Зарарланган тупроқда ялангоёқ юрганда. | Паразит кирган соҳада қичишиш, шиш ва қизариш. Йўтал, балғам ажралиши, бронхлар ва ўпка шикастланиши. Ҳолсизлик, бош айланиши. Аёлларда ҳайз сикли бузилиши, еркакларда еса импотенция. | Бир неча кун ўтиб |
Аскарида (аскаридоз) | Ўсимлик маҳсулотлари истеъмоли орқали. | Ичакларда оғриқ, перитонит, бронхит, пневмония, жигар, меъда ости бези касалликлари. Ошқозон-ичак трактидан қизилўнгач ёки нафас йўлларига ўтиб, бўғилишга сабаб бўлиши мумкин. | 3 ой атрофида |
Трихинелла (Трихинеллёз) | Яхши ишлов берилмаган гўшт орқали. | Кўнгил айниши, жиғилдон қайнаши, ич кетиши. | 2 кун ўтиб |
Фасциола (фасциолёз) | Ўсимликлар ва сув. | Иситма, қуруқ йўтал, иштаҳанинг пасайиши, қоринда оғриқлар. | 2-4 ҳафта ичида |
Асоратлари
Баъзан хасталик белгилари шифокор ва беморлар томонидан нотўғри талқин қилинади. Йетарли тажрибага ега бўлмаган мутахассис ошқозон-ичак тизимининг мавжуд бўлмаган касалликларини даволашга киришиши мумкин. Муаммо ўз вақтида ҳал қилинмаса, бир қатор асоратлар юзага келади.
Иммунитет даражаси пасайиши
Бунинг натижасида инфекцион касалликлар ривожланади. Паразитлар инсон танасида кўп миқдорда озиқа моддаларини истеъмол қилади, заҳарли моддалар чиқаради. Бундай ҳолатда бемор иммунитети сезиларли даражада заифлашади.
Сурункали касалликларнинг кучайиши, бурун-ҳалқумда турли хил яллиғланиш жараёнлари бошланиши мумкин. Гайморит ёки стоматитни стандарт усулда даволаш самарасиз бўлиши қайд қилинади. Қизлар ва аёлларда бачадон танасининг яллиғланиш жараёнлари, вулвовагинит, вагинозлар бошланиши мумкин.
Тананинг умумий заҳарланиши
Беморда гижжалар миқдори қанча кўп бўлса, улар шунчалик кўп зарарли моддалар ишлаб чиқаради. Бу катталар ва болалар саломатлиги ва асаб тизимига салбий таъсир қилади. Заҳарланиш оқибатида бош оғриғи, бош айланиши, бўғимларда оғриқ, кўнгил айниши кузатилади. Бундай ҳолда белгиларни бартараф етишга қаратилган чоралар вақтинчалик самара беради, бир муддат ўтгач, улар яна қайта юзага келади.
Болаларда асаб тизими фаолиятининг бузилиши безовталик, бефарқлик, агрессия билан бирга кечади. Агар бола ёмон ёца, тушида гапирса, қўрқинчли тушлар кўрса, фанларни ўзлаштириши тушиб кеца, уни шифокорга кўрсатиш тавсия етилади.
Аллергик реакциялар, тери патологияси
Гижжаларнинг ҳаётий фаолияти маҳсулотлари аллергенлар сифатида қабул қилинади. Тери реакциялари (тошма, қичима, доначалар, терининг қуруқлашиши) — бу аллергия бошланиши билан юзага келиши мумкин бўлган енг минимал аломатлардан бири.
Астма, ринит, йўталнинг кучайиши каби умумий реакциялар кузатилиши ҳам мумкин. Баъзида гижжа билан касалланиш соч тўкилиши, уларнинг мўрт бўлиши, товон териси ёрилиши, тирноқларнинг қаватлашишига олиб келади.
Ошқозон-ичак бузилишлари
Зарарланганлик жиддийлигига қараб, бироз кўнгил айниши ва ич кетишдан тортиб сурункали метеоризм, қабзият, қайт қилиш, қовурға ости ва киндик атрофидаги оғриқларга қадар фарқ қилади. Гижжалар тўқималарда паразитлик қилганида бундай аломатлар кузатилмаслиги мумкин.
Замонавий тиббиёт маълумотлари шуни кўрсатадики, кўплаб касалликлар гижжа мавжудлиги билан боғлиқ. Масалан, паразитлар билан узоқ вақт давомида касалланганлик билан онкология ўртасидаги алоқа клиник жиҳатдан исботланган.
Ташхислаш
Гижжа борлигини аниқлашнинг бир неча йўли мавжуд. Поликлиникада беморга сўлак, нажас ва қон таҳлили топшириш тавсия етилади. Юқумли паразитлардан шикоят бўлганда, инфекционист ва паразитологга мурожаат қилинади. Уларга терапевт, болалар учун еса педиатр томонидан йўлланма берилиши мумкин.
Уй шароитида бемор ўз саломатлигига таянган ҳолда хулоса чиқариши мумкин. Қуйида зарарланганлик омиллари рўйхати келтирилган. У шундай тузиб чиқилганки, агар инсонда ушбу белгиларнинг 7 та ва ундан ортиғи мавжуд бўлса, гижжа юқганлиги еҳтимоли юқори бўлади:
Агар гижжа билан касалланиш еҳтимоли мавжуд бўлса, профилактик чораларни кўриш ва даволанишни бошлаш жоиз. Зарарланганликни аниқлаш учун енг самарали таҳлил иммуноферментив таҳлил саналади.
Гижжани даволаш
Беморларга мустақил даволаниш тавсия етилмайди. Паразит турлари кенг тарқалганлиги боис, уларнинг ҳар бири учун тегишли таъсир кўрсатадиган дори воситаларини танлаш керак. Одатда шифокор гелминтларнинг турига қараб 10 га яқин турдаги дори ва уларнинг аналогларини тайинлайди.
Гижжага қарши дорилар қўлланилиши | |
Номи | Касаллик |
Мебендазол* (Вермокс) | Аскаридоз, трихинеллёз, стронгилоидоз, ентеробиоз, анкилостомидоз |
Пирантел | Ентеробиоз, аскаридоз |
Левамизол | Аскаридоз |
Албендазол* | Аскаридоз, трихинеллёз, стронгилоидоз, ентеробиоз, трихоцефалез, анкилостомидоз |
* — ЖССТ томонидан тавсия етилган.
Юқоридаги дори воситаларининг аналоглари ҳам мавжуд.
Асосий дори (таъсир қилувчи модда) | Чиқарилиш шакли | Аналоги | Чиқарилиш шакли |
Пиперазин (Пиперазин адипат) | Таблетка | Пиперазин-Дарница | Ичиш учун еритма, таблеткалар |
Пирантел | Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка | (1) Гелминтокс, (2) Комбантрин, (3) Немоцид | (1) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка. (2) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка. (3) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка. |
Мебендазол | Таблетка, суспензия, болалар учун сироп | Вермокс, Вермакар, Мебекс, Веро-Мебендазол, Термокс, Вормин | Таблетка, суспензия, болалар учун сироп |
Албендазол | Таблетка | Немозол, Гелмодол-ВМ, Вормил | Таблетка, суспензия, болалар учун сироп |
Левамизол | Таблетка | Декарис | Таблетка |
Карбендацим | Таблетка | Медамин | Таблетка |
Гижжа тухумларига таъсир қилувчи баъзи дорилар катта гижжаларга таъсир қилмайди ва аксинча. Шунинг учун ҳар бир ҳолатда дори воситаси кўрсатмаларини диққат билан ўқиб чиқиш тавсия етилади. Қайта инфекцияланиш еҳтимоли юқорилиги сабабли одатда даволанишни 2-3 марта ўтказиш тайинланади.
Олдини олиш
Паразит тухумларининг организмга доимий равишда қайта тушиши беморнинг биринчи мартадаёқ даволаниб кетишига йўл қўймайди. Бундай такрорий терапия курслари зарур.
Болаларга гижжа билан зарарланишни олдини олиш учун қовоқ уруғларини бериш тавсия етилади. Уруғ таркибида мавжуд бўлган кукурбитинларни паразитларга нобуд қилувчи таъсир кўрсатади. Бундан ташқари, овқатланишдан олдин қўлларни тирноқ ости билан қўшиб яхшилаб ювиш керак.
Уй ҳайвонларини ҳар 3 ойда даволаб туриш керак. Ешик дасталарида гижжа тухумлари 6 ойгача сақланиб туриши мумкинлиги сабабли, болалар хонасини тез-тез тозалаб туриш тавсия етилади. Қўл ва тана гигийенасига масъулиятли бўлиш, истеъмол учун озиқ-овқатни ҳушёрлик билан тайёрлаш лозим.